با توجه به نبود علم کافی در مورد مباحث قانونی بیشتر افراد قصاص را با اعدام یکی می دانند در حالیکه قصاص دو گونه می باشد. از این رو عباس شفیعی وکیل پایه یک دادگستری در مشهد در ادامه این مطلب یعنی نحوه و شرایط قصاص به توضیح این موضوع پرداخته است. حال برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه نیز همراهمان باشید.
قصاص چیست؟
طبق ماده ۱۶ قانون مجازات اسلامی قصاص مجازات اصلی جنایت عمدی بر نفس، اعضاء و منافع افراد است که به دو دسته ی قصاص نفس و قصاص عضو تقسیم شده و برای اثبات آن بایستی اقرار، شهادت شهود، قسامه و علم قاضی صورت گیرد.
بنابراین:
- قصاص نفس(اعدام): قصاص نفس زمانی رخ می دهد که جنایتی منجر به مرگ فردی شود. البته ناگفته نماند که قصاص تنها مربوط به جرایمی است که عمدی صورت گرفته و اگر کسی به صورت غیرعمد یا در دفاع مشروع از خودش باعث مرگ فرد دیگری شود، قصاص نخواهد شد.
- قصاص عضو: قصاص عضو مربوط به هنگامی است که یکی از اعضا بدن بر اثر جنایتی توسط فرد دیگری آسیب ببیند.
شرایط قصاص قاتل
همانطور که مستحضرید در قانون مجازات اسلامی هر عملی بایستی دارای شرایطی خاص باشد که قصاص هم مستثنا از این موضوع نمی باشد. در غیر این صورت به جای قصاص، دیه پرداخت می شود. حال در ادامه به توضیح شرایط قصاص می پردازیم:
- اولین و مهمترین شرط قصاص نمودن فردی انجام عمل وی به صورت عمدی است. به این معنا که جنایت را با نیت و آگاهی از نتیجه انجام داده باشد.
- با توجه به شرط ذکر شده در اول، اگر قتل به صورت شه عمد صورت گرفته باشد، به جای حکم قصاص یا اعدام قاتل، حکم به پرداخت دیه و حبس قاتل داده خواهد شد.
- از دیگر شرایط قصاص بلوغ و عاقل بودن فرد است. پس اگر فرد بالغی، شخص نابالغی را به قتل برساند قصاص می شود. اما اگر فرد نابالغ یا دیوانه، به جان کسی تعرض کند و وی را بکشد قتل از نوع خطای محض بوده و قاتل قابل قصاص نمی باشد. البته یکی از نزدیکان وی بایستی دیه قتل را به خانواده مقتول بپردازد.
- از شرایط مهم دیگر قصاص قاتل درخواست اولیای دم می باشد. در غیر این صورت قاتل قصاص نخواهد شد. لبته اگر اولیای دم برای درخواست قصاص حضور نداشته باشند یا به آنها امکان دسترسی نباشد ولی امر یا همان حاکم شرع می تواند از طرف آنها تقاضای قصاص و یا دیه نماید.
- اگر دیه فرد مقتول نسبت به قاتل کمتر باشد، ولی دم بایستی قبل از قصاص نصف مبلغ کل دیه کامل انسان را به او پرداخت نمایند.
- اگر قتل صورت گرفته به صورت مشارکتی بوده باشد، خانواده مقتول می توانند تقاضای قصاص و اعدام یکی از آنها را داشته باشند. اما تفاضل دیه اعدام وی را فرد مرتکب دیگری که قصاص نمی شود، بایستی پرداخت نماید.
در ادامه بخوانید: نحوه و شرایط قصاص
عباس شفیعی بهترین وکیل قتل عمد در مشهد
- قصاص برای پدر و جد پدری امکان پذیر نبوده و بایستی دیه پرداخت گردد، اما در صورتی که فرزندی پدر خود را به قتل برساند قصاص خواهد شد.
- اگر زنی باردار بوده و به قصاص محکوم شده باشد، شرایط وی تا زمان وضع حمل و تا وقتی که حیات کودک به او وابسته باشد، مانع اجرای حکم می شود.
- همانطور که درخواست صدور حکم قصاص، اولیای دم هستند، اجرای آن هم نیاز به درخواست آنها دارد.
- صاحب حق قصاص مهدورالدم ( کسی که خونش هدر رفته و دیگر قانون از آن حمایت نمی کند) بوده و اگر فرد دیگری این عمل را انجام دهد، قاتل تلقی شده و محکوم به قصاص خواهد بود.
- از شرایط دیگر قاص می توان تساوی در دین را نام برد. به این صورت که اگر فرد مسلمانی کافری را به قتل برساند، قصاص نمی شود و فقط برای ارتکاب این جرم تعزیر خواهد شد. اما بالعکس اگر فرد کافری این عمل را انجام داده باشد قصاص پابرجاست.
- اجرای مجازات قتل عمل یا همان قصاص در اختیار حکومت بوده تا باعث تضییع حقوق افراد نشود. پس اجازه رهبر و یا نماینده وی برای اجرای حکم ضرورت دارد.
- قصاص فرد خاطی بایستی به نحوی انجام شود که کمترین رنج و اذیت را در پی داشته باشد.
- و …
نکته: اگر پس از اجرای قصاص نفس، جانی زنده بماند، حق قصاص برای ورثه مقتول محفوظ بوده، اما در صورتی که وی را به نحو نادرستی قصاص کرده باشند و قاتل آسیب ببیند، حق قصاص عضو را از اولیای دم دارد. همچنین پیش از قصاص مجدد نفس قاتل بایستی به حق خود برسد یا گذشت نماید. البته اگر اولیای دم قصد قصاص مجدد را نداشته باشند، مقتول نمی تواند تقاضای قصاص عضو نماید.
تفاوت قصاص با اعدام
عباس شفیعی بهترین وکیل کیفری در مشهد تفاوت قصاص و اعدام را اینچنین بیان می دارد:
- در قصاص امکان دارد حکم بر قتل نفس یا قطع عضو فرد خاطی اجرا شود اما در اعدام قتل نفس صورت می گیرد.
- در قصاص شخص خود می داند عملی که انجام می دهد جرم است و خلاف شرع دین می باشد. اما اعدام برای مجازات های حد و تعزیری که فرد سزاوار آن است نیز صورت می گیرد.
- برای اجرای حکم قصاص نیاز به درخواست اولیای دم می باشد. اما اعدام در برخی موارد دادستان یا همان مدعی العموم خواهان برقراری حکم می باشد.
- اعدام از مجازات هایی است که جرایم متعددی را شامل می شود اما در قصاص اینگونه نیست.
نکته: در صورتی که ولی دم از قصاص صرف نظر کنند یا قاتل پیش از اجرای حکم فوت کند، قصاص از وی ساقط می گردد.
اولیای دم چه کسانی هستند؟
با توجه به موارد ذکرشده در بالا توسط عباس شفیعی بهترین وکیل کیفری مشهد درخواست و گذشت از قصاص مخصوص اولیای دم مقتول بوده و بغیر از آنها هیچ کس دیگری قادر نخواهد بود این عمل را انجام دهد.
حال ولی دم را می توان این افراد را معرفی کرد:
ورثه مقتول به جز همسرش حق قصاص دارند. حال بایستی گفت که پدر، مادر و فرزندان جزو ورثه محسوب می شوند و حق قصاص دارند و در صورت نبود فرزند، نوه مقتول صاحب حق است.
در طبقه بندی بعدی پس از افراد نام برده، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر و برادر حق قصاص دارند. و در صورت نبود خواهر و برادر، خواهرزاده یا برادرزاده صاحب حق است.
در طبقه بندی سوم ورثه برای صاحب حق بودن قصاص می توان از عمه، عمو، خاله و دایی نام برد. که درصورت نبود هیچیک از آنها، فرزندانشان صاحب حق هستند.
در ادامه بخوانید: نحوه و شرایط قصاص
نمونه دادخواست قصاص قتل عمد
مشخصات شاکی: ……..
مشخصات مشتکی عنه: ………
موضوع: قتل عمد
تاریخ وقوع جرم: ……….. روز: ………. ساعت: ……… محل وقوع جرم: ………
شرح ماوقع
ریاست محترم دادسرای عمومی و انتقلاب ……… مجتمع قضایی ………. دادگاه ………
با سلام
به اطلاع دادگاه محترم می رساند مشتکی عنه روز قبل در محل به بهانه ای واهی به سوی فرزند اینجانب به نام …….. حمله ور شده و او را با ضربات ساطور مضروب نموده است. فرزند اینجانب متاسفانه پس از انتقال به بیمارستان فوت می نماید. مستندا به مواد ۲۰۵ و ۲۰۶ قانون مجازات اسلامی تقاضای رسیدگی و تعیین مجازات با توجه به شرع و قانون توام با انصاف مورد استدعا می باشد.
نام و نام خانوادگی / امضا و تاریخ
نتیجه گیری
با توجه به مطالب ذکر شده در این مطلب ( نحوه و شرایط قصاص ) می توان گفت که قصاص برای مجازاتی در نظر گرفته می شود که عمدی بوده و حقی است که برای اولیای دم و ورثه ی مقتول می باشد. اما بهتر است این را بدانید که برای اینکه بتوانید به حق خود برسید و یا بی گناهی خود یا اطرافیانتان را در برابر حکم قصاص ثابت کنید حتما می بایست با یک وکیل مجرب در مشهد در حوزه کیفری در ارتباط باشید.
مرکز حقوقی محیا حق توس این افتخار را دارد که در کلیه دعاوی، امور شما را به عهده گیرد.